Błędne datowanie secesji
Historycy sztuki, ubioru czy wzornictwa lubią szafować datami. Praktyka ta dotyczy także secesji, którą prawie wszyscy starają się wcisnąć w ramy czasowe. Większość przyjmuje, że był to styl w sztuce rozwijający się w latach 1890 – 1910 r. Niektórzy jako jej początek wskazują 1880 r., jeszcze inni 1893 r. Podobne przesunięcia zauważyć można przy dacie końcowej.
W mojej ocenie, z podawaniem dat należy być bardzo ostrożnym, albowiem żaden styl nie zaczyna się z dnia na dzień, ani w ten sposób nie kończy. Jego tworzenie to najczęściej proces, co doskonale widać na przykładzie secesji. Stolicą tego kierunku była Anglia. Dzięki doskonałemu zdygitalizowaniu dzieł sztuki, które pokazywane są w Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie, możemy z łatwością prześledzić rozwój tego stylu. Jego początek jeżeli już, to raczej lata pięćdziesiąte w mojej ocenie, kiedy to działają prerafaelici. Jest to teza odważna, albowiem sprzeczna z tym, co podają podręczniki do historii sztuki, więc będzie wymagała solidnego uzasadnienia.
***
W 1848 r. powstaje w Londynie stowarzyszenie prerafaelitów, to jest artystów występujących przeciwko akademizmowi, nawiązujących do wzorów średniowiecznych, ale przy okazji malujących senne, eteryczne, rozmarzone kobiety z przymrożonymi oczami na tle motywów kwiatowych. A wszystko łagodną, falującą kreską. Ich obrazy – niczym średniowieczne dzieła – pozbawione są głębokiej perspektywy (patrz poniżej), robią wrażenie, jak gdyby były ze snu. Do tego podobnie jak w secesji ma miejsce wykorzystywanie motywów roślinnych.
Autorzy opracowań poświęconych secesji w zależności od ich rozmiaru o prerafaelitach albo nie wspominają wcale, albo też przyznają, że artyści końca XIX w. czerpali z nich inspirację. Nie jest to sformułowanie trafne, albowiem sugeruje ono zaprzestanie działalności prerafaelitów w jakimś bliżej nieokreślonym czasie, a następnie pojawienie się w około 1890 r. zupełnie nowego stylu. Na podstawie poniższych reprodukcji postaram się wykazać ciągłość stylistyczną pomiędzy 1848 a 1890 r.
Poniżej chyba najbardziej znany obraz przedstawiany w kontekście twórczości prerafaelitów pt. Ofelia, autorstwa Johna Everetta Millaisa z 1851 r.
Poniżej przedstawiam dwa obrazy, które zdecydowana większość – jak oceniam – opisałaby już jako malarstwo secesyjne.
Pierwszy to obraz związanego z prerafaelitami Fredericka Sandysa pt. Walkirie z 1868 r.
Poniżej obraz prerafaelity Dantego Gabriela Rossetti z 1865 r. pt. „Niebieska altana”.
Poniżej rysunek związanego z prerafaelitami redericka Sandysa przedstawiający głowę Meduzy z ok. 1875 r.
Poniżej akwarela Fredericka Sandysa z 1894 r. Skoro namalował artysta związany z prerafaelitami, ale pod koniec XIX w., to jest ona w stylu secesji czy też stylu prerafaelitów? A może niepotrzebnie staramy się rozdzielać te dwa pojęcia???
***
Sztuka użytkowa:
Jeszcze lepiej zjawisko kontynuacji widać na przykładzie sztuki użytkowej.
Poniżej dzbanek z 1856 r. z angielskiej manufaktury Minton & Co.
Poniżej talerz z 1863 r. z angielskiej manufaktury Minton & Co.
Poniżej ceramiczna płytka z 1865 r. malowane przez Victora Ranviera.
Poniżej talerz z ok. 1865 r. projektu Emmanuela Bennera z angielskiej manufaktury Joseph -Théodore Deck. Czy ważka i motywy roślinne nie kojarzą się Państwu z secesją?
Poniżej tapeta z angielskiej manufaktury Jeffrey & Co według projektu Waltera Crane z 1876 r.
Poniżej wzór tapety według projektu Waltera Crane z 1875 r.
Poniżej wzór tapety Anglika Williama Morrisa z 1876 r. z jego manufaktury Morris & Co.
Poniżej projekt tkaniny związanego w prerafaelitami Williama Morrisa z 1876 r. z angielskiej manufaktury Heckmondwike Manufacturing Company.
Poniżej kolejny wzór tapety związanego z prerafaelitami Waltera Crane tym razem z 1877 r. z angielskiej manufaktury Jeffrey & Co.
Poniżej talerz, wzór z 1881 r. projektu Charlotte Spiersa z angielskiej manufaktury Minton & Co.
Podsumowanie:
Na zakończenie ponownie chciałam podkreślić, że niejeden malarz związany z ruchem prerafaelitów następnie zajmował się projektowaniem dla angielskich manufaktur sztuki użytkowej w latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych… i na przełomie XIX i XX w. (min. prezentowany powyżej William Morris czy Walter Crane). A skoro tak, to czy reprezentował on styl prerafaelitów czy też styl secesji? I znów niewłaściwie zadane pytanie, albowiem pojęć tych nie można rozdzielać. Artyści związani z prerafaelitami działający w Anglii byli twórcami tego, co dziś określamy mianem secesji i to na długo przed 1890 r.
***
Poniżej bardzo wymowna ilustracja pochodząca z „Tygodnika Mód i Powieści” z 1898 r. Widzimy na niej mebel nazwany „półeczką malowaną w guście angielskim”. Potwierdza to stanowisko, że kolebką secesji była Anglia.
Poniżej „serwetka z haftem angielskim”.
*
Zachęcam też do przeczytania mojego wpisu pt. „William Morris i Walter Crane ojcowie secesji”
https://www.lisak.net.pl/blog/?p=21956
***
Angielskie manufaktury XIX w. Morris & Co, Jeffrey & Co, Waltera Crane Heckmondwike Manufacturing Company William Morris, prerafaelici kiedy powstała secesja
